Orhun Yazıtlarını İlk Kim Okudu? Dikitler Kimin Adına?

Göktürk Alfabesini İlk Kim Çözmüştür? Orhun Yazıtlarını İlk Kim Okumuştur?

Göktürk alfabesinin çözülmesi, Orhun Yazıtlarının okunması ile gerçekleşmiştir. Çok eski dönemlere dayanan Orhun Yazıtları, Göktürk ya da Köktürk Yazıtları olarak da bilinmektedir. Göktürk alfabesi ile yazılan bu yazıtların yazılma tarihler M.Ö. 8. yüzyılın başlarına kadar dayanmaktadır.

Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Thomsen tarafından, Rus Türkolog Vasili Radlof’un da yardımıyla çözülmüş ve aynı yılın 15 Aralık günü Danimarka Kraliyet Bilimler Akademisi’nde bilim dünyasına açıklanmıştır .

Yazıtlar, 1889 yılında Moğolistan’da Orhun Vadisi’nde bulunmuşlardır Bu yazıtlar II Göktürk Kağanlığı’na aittir Yazılış tarihleri MS 8 yüzyılın başlarına dayanmaktadır Yazıtlardan Kül Tigin Yazıtı 732 yılında, Bilge Kağan Yazıtı 735 yılında yazılmışlardır.

Orhun Kitabeleri Nerede ve Kime – Hangi Devlete Aittir?

Orhun Yazıtları II. Göktür Devletine aittir. İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ve Kutluk Devleti adıyla da bilinen devlet uzun yıllar boyunca Çin Devletine karşı bağımsızlık mücadelesi verdi. 682 yılında Kutluk Kağan tarafından kurulan İkinci Göktürk Devleti, en köklü Türk devletlerinden biridir.

Orhun Kitabeleri Moğolistan’ın Orhun Vadisinde yer alıyor. Yazıtları ziyaret etmek isteyenler Ulan Batur’dan kalkan otobüslere binebilir. Otobüsler her gün saat 11.00 – 12.00 arasında kalkıyor. Yazıtlar, başkent Ulan Batur’a yaklaşık 6 saat uzaklıktadır.

Orhun Abideleri Önemi ve Özellikleri

Orhun abideleri, Türklere ait ilk yazılı metin olması nedeniyle hem edebi hem de tarihi açıdan büyük önem taşır. Toplam altı tanedir. İçerik açısından en önemli olanları Bilge Kağan Yazıtı, Tonyukuk Yazıtı ve Kül Tigin Yazıtıdır.

 1- Bilge Kağan Abidesi:

Bilge Kağan Yazıtında Orhun alfabesi dışında Çince yazılmış bir kısım da bulunuyor. En çok zarar görmüş yazıt olduğu için büyük bir kısmı okunamamaktadır. Tenri Kağan tarafından dikilmiştir. ”Ey Türk ulusu! Özüne Dön” seslenişi yazıtın en ünlü cümlesidir.

 2- Tonyukuk Abidesi:

.En eski Orhun kitabesidir. II. Göktürk Devletinde vezirlik, komutanlık ve danışmanlık yapmış olan Tonyukuk tarafından yazılmış ve dikilmiştir.

 3- Kül Tigin Abidesi:

Bilge Kağan tarafından dikilmiştir. Bilge Kağan Abidesinde olduğu gibi bu kitabede de Türkçe ve Çince iki metin bulunmaktadır.