“Ki̇” Bağlacının Yazımı

Ki’nin yazımı, Türkçe yazım kuralları içerisinde çokça hata yapılan konulardan biri. Ki nasıl yazılır; ayrı mı, bitişik mi? Ki Bağlacının Yazımı? Örneklerle konu anlatımı. Devamı yazımızda…

1) Bağlaç Olan “Ki”

• Her zaman “ayrı” yazılır. Çünkü bağlaçlar başlı başına bir sözcüktür ve sözcükler ayrı yazılır.
• “Ki bağlacı” iki cümleyi başta sonuç ilişkisi olmak üzere çeşitli anlam ilişkileriyle birbirine bağlayan bağlaçlardan biridir.
• Bağlaç olan “ki” hiçbir zaman ses değişimine uğramaz, yani hep bu şekilde yazılır.
• Bazen cümleye “şaşma, şüphe ve pekiştirme” anlamları katar.

Örnek

⇒ Bugüne kadar okuma alışkanlığı edinmemiş ki bu saatten sonra okusun. (Burada “Okuma alışkanlığı edinmemiş” ile “Bundan sonra okusun” cümleleri arasında bir sebep-sonuç ilişkisi kurulmuş. Aralarında ilişki bulunan bu iki cümleyi birbirine bağlayan ise “ki” olmuştur.
⇒ Şarkıyı o kadar içten söylemiş ki duygulanmamak mümkün değil. (“Şarkıyı içten söylemek” ile “Duygulanmamak” cümlelerini sebep-sonuç ilişkisiyle birbirine bağlayan “ki” olmuştur.)
⇒ O kadar sıkıldım ki bir an önce gidip yatmak istedim.
⇒ Her gün düzenli olarak spor yapmalısın ki sağlıklı kalabilesin.
⇒ Ahmet ki size bugüne kadar hep faydası olmuştur. (Pekiştirme anlamı katmıştır.)
⇒ Bu ezanlar, ki şehadetleri dinin temeli

2) Sıfat Olan “-Ki”

• Her zaman eklendiği sözcüğe “bitişik” yazılır.
• Eklendiği sözcüğü sıfat yapar ve öndeki ismi işaret eder.
• Bulunma hal eki olan “-de, -da” ekleriyle  “-deki, -daki” şeklinde kalıplaşmış kullanımları da vardır.
• Eklendiği sözcüğe göre ses değişimine uğrayabilir.

Örnek

⇒ Yarınki maç ligin kaderini belirleyecek. (Hangi maç?= Yarınki → İşaret sıfatı)
⇒ Koridordaki öğrencilerin lütfen sınıflara geçsin.
⇒ Gökyüzündeki bulutlar büyük bir hışımla yağmuru üzerimize boşalttı.
⇒ Bugünkü olaylar ne kadar hazırlıksız olduğumuzu gösterdi.
⇒ Akşamki yemeğe çok önemli kişiler katılacak.
⇒ Bu kafayla gidersen evdeki hesap çarşıya uymaz tabii.
⇒ Dünkü maçı hayatım boyunca unutmayacağım. 

3) İlgi Zamiri Olan “-Ki” (Aitlik Zamiri)

• Eklendiği kelimeye “bitişik” yazılır.
• Bir ismin yerini karşıladığından aitlik zamiri olarak bilinir.
• Ad tamlamalarında tamlananın yerine getirilir ve ait olma anlamı katar.

Örnek

⇒ Benim arabam = Benimki (Burada “ki” araba isminin yerine kullanılmıştır.)
⇒ Onun kitabı = Onunki (“Ki” kitap isminin yerine kullanılmıştır.)
⇒ Havaalanında bavulunu kaybeden kıza sahibi olmayan bir bavul getirdiler. Kız “Bu benimki değil.” dedi.
⇒ Yüksek sesle azarlar gibi konuşması annesininkine benziyordu.
⇒ Mahzuni Şerif’inkini oldukça güzel söyledi.
⇒ Sizinkilerin teslimatı bu akşam mutlaka yapılacakmış.
⇒ Benimki okula geldiğim ilk gün kaybolmuştu.

“Ki”nin Yazımı Kolay Yolu (Ki’nin Yazılışının Püf Noktası)
Buraya kadar Türkçede kaç çeşit “Ki” vardır sorusunun cevabını ayrıntılı bir şekilde verdik. Şimdi de “Ki” bağlacının ve ekinin yazılışının kolay yolunu sizlere aktaracağız.

Eğer cümle içinde “Ki”nin bitişik mi ya da ayrı mı yazılır konusunda kafamız karışırsa uygulayacağımız pratik yöntem şu olmalı: “Ki”ye “-ler” çokluk ekini getiriz. Eğer anlamda bozulma olmazsa bitişik, anlam bozulur ise bu “ki” bağlaç olduğundan ayrı yazarız. Haydi şimdi örnekler üzerinden bu yöntemi inceleyelim:

⇒ Ali’nin defteri eski, Ayşe’ninki yeniydi.
(Yukarıda verdiğimiz pratik yöntem dahilinde “Ayşe’ninki” sözcüğüne “-ler” çokluk ekini getiriyoruz. Gördüğünüz gibi “Ayşe’ninkiler” derken herhangi bir uyumsuzluk yaşanmadı. Dolayısıyla bu “ki” bağlaç değildir ve kelimeye bitişik yazılmalıdır.)

⇒ Bahçedeki öğrenciler zil çalınca hemen sınıfa koştu.
(“Bahçedekiler” derken anlamda bir uyumsuzluk oluşmadığından “ki”yi bitişik yazıyoruz.)

⇒ Öyle güzel bakıyor ki etkilenmemek mümkün değil.
(“Bakıyor kiler” derken oluşan uyumsuzluk nedeniyle bu “ki”nin bağlaç olduğunu ve mutlaka ayrı yazılması gerektiğini anlıyoruz.)

⇒ Bizimki oldukça fazla konuşuyordu. (Bizimkiler)
⇒ Duydum ki unutmuşsun… (Duydum kiler)
⇒ Şimdiki çocukları anlamakta zorlanıyorduk. (Şimdikiler)

NOT: Eylemlerden sonra gelen “ki” mutlaka bağlaçtır ve her zaman ayrı yazılır.
⇒ Telefonumu açmadı ki gerçekleri ona anlatayım. (“Açmak” sözcüğü fiildir.)